'DITAS,
REFRÁNS E LERIAS GALEGAS SOBRE FUNGOS E COGOMELOS'
Está a piques de rematar a época de recoller
cogomelos. Chegadas xa as primeiras xeadas que anuncian a pronta chegada do
vindeiro inverno, estes seres do reino "fungi" abandónannos ata a
próxima primavera.
Nós imos de seguido a lembrar certos ditos que atinxen
a especies micolóxicas, non sen referir con anterioridade certos hábitos a ter
en conta na recolleita dos gustosos cogomelos: non utilizar anciños, pois
cómpre cortalos; só ficar no cesto os que coñezamos certamente; non mesturalos
por mor de distinguilos...
É aínda máis, xa que as imaxes ao marxe só se empregan
a xeito exemplificativo, coido que deberemos facelos analizar polos entendidos.
E é que a morea de intoxicacións que se producen tódos os anos aconsellan ir
amodo e, ante todo, levalos a identificar polos micólogos ao obxecto de
aprender e non laiarnos logo.
DITAS, REFRÁNS E LERIAS QUE ATINXEN OS COGOMELOS:
A sabedoría popular creou algunhas ditas, á maneira de
máximas de experiencia ou ensinanzar a ter en conta. Entre outras, e por tentar
resumir, referireime de contado a unha cativa man de expresións da veciña
Valdeorras:
Polo que fai ao Lactarius deliciosus (fungo da muña,
latoiro ou carneira) dise:
"Sombra de lateiro, fungos da muña no
abeiro."
E, doutra banda, emprégase una frase feita deste
xeito:
"Ollo á mexada, se fungos da muña, van na
empanada."
Indica a necesidade de non alporizarse ao ollar unha
orina moi amarela.
E, noutro senso, temos nunha romanza:
"Cásate con el, se che deixa o anel."
Quérese salientar o bon sabor deste delicioso
cogomelo.
Ao respecto da macrolepiota procera (choupín, cogordo,
palote, zarrota,...) cómpre relatar os seguintes refráns:
"Choupín, choupiñeiro, dime onde están os teus
compañeiros."
"Choupín, choupiñeiro, onde está o teu
compañeiro."
"Zarrota, zarroteira, dime onde está a túa
compañeira."
"Os palotes do rebusco teñen dobre gusto".
Tódos os tres inciden no valor nutrititivo desta clase
de cogomelo comestible.
Vencellados coa confusión ou erro de apañar
macrolepiotas (tóxicas), no canto das desexables "proceras", o
subsconsciente colectivo do rural inventou unha retrouso:
"Sete nun pé choupín malo é."
Emporiso, cando se trata da Macrolepiota rhacodes, o
conto muda:
"Choupín torgallo, á tixola con beluga e
allo."
O nome dos "orellos" galegos está vencellada
ao xénero "Helvella", o termo "cuncos" á Sascosphaera
coronaria e a verba "pantorra" á morchela. Avísase para que non se
proben crúas, polas súas negativas consecuencias na inxestión sen escaldar:
"Orellos, cuncas e pantorras escaldas
"pra" que non morras."
En relación coa "Fistulina hepatica", que se
atopa xeralmente a rentes de castiñeiros vellos, espallouse o dito popular:
"Cando as caracochas empezan a pingar os fígados
podes atopar."
E volvemos, para pechar o relatorio, á idea do enceto:
nunca se nos ocorra arriscarmos a "papar" cogomelos velenosos ou en
mal estado e indixestos. A experiencia dos nosos antergos é ben proveitosa
neste eido e amósanos uns comportamentos a seguir:
"Cando fales de cogomelos fala dos malos e non
terás pleitos cos aconsellados."
"Falar pouco, e mal, se de fungos tes que
falar."
"Vale máis fungo perdido que comido."
"Fungo regalado con discreción tiralo."
"Cogomelo murciado, xa rexeitado."
"O que de cogomelos se farta, non lle ten medo á
morte."
"O fungo bo, pronto deixa de selo."
"Se queres morrer, a cegas fungos coller."
"Dun erro, faise un enterro."
"O peor do erro é o enterro."
"Moito tes que saber para cogomelos comer."
"Comer cogomelos con aprensión fanche dano aínda
que sexan bons."
Marcelino B. Taboada
Bibliografía "a ollar", recomendada: Xesús
Taboada Chivite.
CUESCO DE LOBO |
SETAS ENTRE RAMAS SECAS |
1 comentario:
Parabéns polo artigo!
Publicar un comentario