Un personaxe que xa
vén de antano e moi enxebre, ao vir vencellado co tempo do Nadal- na nosa
contorna berciana- é O Apalpador, Apalpabarrigas (ou Apalpabandullos) ou tamén
chamado "Pandigueiro".
Os nomes xa ditos
refírense a unha figura mítica do imaxinario común dos bercianos. Segundo tense
relatado na tradición oral trataríase dun home que baixa na "Noite
Boa" e/ou na "Noite Vella", por mor de proceder ao repaso da
saúde dos cativos. Se perante o ano que ía rematar comeron dabondo, deixáballes
unhas presadas de castañas e ás veces algún que outro agasallo. Ao mesmo tempo
desexáballes que gozasen do Ano Novo e que o mesmo viñese cheo de ledicia e bon
xantar.
Hai certas romanzas e
cancións populares que tamén, e aínda na actualidade, son recitadas ou
cantoreladas nas coñecidas como "Noites do Apalpador" co obxecto de
avisar ou facer saber aos cativos da inminente chegada do Apalpador, e que por
iso cómpre irse axiña a deitar. A xeito de expoñentes da urxencia poden servir
estas estrofas ou retrouxos:
"Hoxe é día de
Nadal,
día do Noso Señor
ide correndo a
acostarvos,
que virá o
Apalpador."
"Hoxe é o día do
Nadal,
vaite meniño a durmir
que vai vir o
Apalpador,
a mirarche a
barriguiña."
"Hoxe é día de
Nadal,
vai caer unha
farrapada
e virá o Apalpador,
cunha morea de
castañas."
"Por aqueles
montes,
que xa se ven
alumeados
o señor Apalpador,
vén para traervos o
aguinaldo."
Este ser case
mitolóxico teimou por poñerse de moda nestes pasados anos. Na comparativa,
viría representar o contrario, en termos sustanciais, ao "home do saco ou
do costal".
O apalpador
instalouse daquela dos "tempos da fame" no eido do rural, preto da Serra
do Courel. Esta se atopa nun dos limiares do noso país berciano. As súas
calidades máis salientables resúmense en poucas verbas: falagueiro, amigo dos
pequenos e o senlleiro "carteiro" real que achegaba agasallos e doces
aos seus abundosos e agradecidos destinatarios. Ademais coidaba da correcta
alimentación e tentaba aportar unhas achegas coa fin de axudar a medrar aos
"pícaros" e a que os nenos se mantivesen con boa saúde.
Nesta procura a prol
da infancia quedou a súa extraordinaria sona esvaída co paso das sucesivas
xeracións. Este costume, por outra banda, quíxose espallar arreo en Galicia
polo que fai á creación dun "novo sinal de identidade", maila que O
Apalpador ben puidera ser de orixe berciana. Lembremos neste senso o seu
oficio: carboeiro. Porén, estas cavilacións refórzannos no convencimento da súa
vixencia limitada; e, no canto da xeografía, só abranguería unha zona a incluír
dintre dun espazo onde se atopan aldeas ao cobixo e amparo do enigmático
Courel.
Marcelino B. Taboada
No hay comentarios:
Publicar un comentario